Ief De Laender
Een filter bevoorraden met vijverwater kan op twee manieren. Een eerste manier is via een vijverpomp. De pomp staat in de vijver en pompt het vijverwater naar het filter. (pompgevoed filter) Een tweede manier is via de vijverbodem (gravity filter). Dit artikel bespreekt de mogelijkheid om vuil af voeren via de bodem in een gravity filtersysteem.
Het verwijderen van vuil uit een vijver kan op verschillende manieren gebeuren, waarbij een van de methoden het bevoorraden van een filter met vijverwater is. Dit kan op twee manieren worden gedaan: via een vijverpomp of via de vijverbodem, bekend als een gravity filter. Dit artikel belicht de mogelijkheid om vuil af te voeren via de bodem in een gravity filtersysteem.
Bij bodemdrainage worden doorgaans drainagepotten gebruikt, vaak in de vorm van paddenstoelen. Sommige vijverbouwers hebben echter alternatieve systemen ontwikkeld, zoals roosters, maar het principe blijft hetzelfde: vuil afvoeren via de vijverbodem voor verwerking door het filter. In dit artikel richten we ons op de klassieke bodemdrainage met drainagepotten.
Voordelen van bodemdrainage
Een belangrijk voordeel van bodemdrainage is de mogelijkheid om grotere hoeveelheden vuil af te voeren dan bij het gebruik van een vijverpomp. Organisch afval, zoals bladeren, voedselresten en visuitwerpselen, verzamelt zich op de vijverbodem en wordt via de bodemdrainage naar het filter geleid. Dit maakt bodemdrainage bijzonder geschikt voor sterk belaste vijvers, zoals koivijvers, waar het zorgt voor een efficiëntere verwijdering van organisch afval, waardoor er minder vuil op de bodem achterblijft.
Een bijkomend voordeel is dat bij vijvers met bodemdrainage geen storende elementen zoals vijverpompen, elektriciteitsdraden en slangen nodig zijn.
Nadelen van bodemdrainage
Een van de nadelen van bodemdrainage is dat de vijverbodem kaal moet blijven. Het gebruik van een substraat om de bodem aantrekkelijker te maken is niet mogelijk omdat dit substraat samen met het vuil zou worden afgevoerd naar het filter. Ook vijvermanden voor water- en zuurstofplanten zijn niet compatibel met bodemdrainage.
Daarnaast brengt bodemdrainage een hogere kostprijs met zich mee, zowel voor materialen (zoals drainagepotten, afvoerbuizen en afsluitkranen) als voor de installatie ervan.
Om efficiënt te functioneren, vereist bodemdrainage vaak een voorfilter (vortex, zeef, trommelfilter, …) om het filter te beschermen tegen zware organische belasting en vroegtijdige verstopping.
Als gekozen wordt voor een afvoer via bodemdrainage is een gravity filtersysteem onontbeerlijk, voor zover een gravity filter een nadeel zou zijn.
Toepassing van bodemdrainage
Ondanks de nadelen wordt bodemdrainage veel toegepast in koivijvers en zwemvijvers vanwege de voordelen die het biedt, vooral in vijvers met een hoge organische belasting. Zelfs bij quarantainefaciliteiten voor koi wordt vaak bodemdrainage gebruikt vanwege de frequente waterverversingen.
Verschillende modellen
Er zijn verschillende modellen bodemdrains verkrijgbaar, maar niet allemaal zijn ze geschikt. Modellen met een diameter van 50 mm of met ellebogen worden bijvoorbeeld niet aanbevolen vanwege hun beperkte afvoercapaciteit en het risico op verstoppingen.
Het meest gangbare formaat is een bodemdrain met een uitvoer van 110 mm, waarop een 110 mm PVC-buis kan worden aangesloten. Er zijn ook beluchte bodemdrains beschikbaar, die extra watercirculatie en zuurstofopname bieden maar het zicht kunnen belemmeren door opstijgende luchtbellen.
Plaatsing van bodemdrainage
De juiste plaatsing van bodemdrains is essentieel voor hun goede werking. Ze moeten worden geplaatst op het diepste punt van de vijver, met een conische vorm van de bodem om organisch afval naar de drainagepotten te leiden. De hellingsgraad van de vijverbodem naar elke drainagepot moet tussen de 20 en 30 graden liggen voor optimale efficiëntie.
Het aantal drainagepotten hangt af van de grootte van de vijverbodem, waarbij elke drainagepot een eigen afvoerbuis en afsluitkraan moet hebben die naar het filter leidt. Een gelijke plaatsing van de drainagepotten en waterpasheid zijn cruciaal voor een gelijke drukverdeling.
In de praktijk moeten de drainagepotten worden geplaatst op een stevige ondergrond, meestal de bouwlaag of een met ijzer versterkte betonplaat. Ze moeten gelijkmatig over de vijverbodem worden verdeeld, met niet meer dan vier drainagepotten op één filter.
Voor de afvoerbuizen wordt doorgaans een PVC-buis van 110 mm gebruikt, hoewel sommigen de voorkeur geven aan een 80 mm buis vanwege de verbeterde doorstroming. Het vermijden van scherpe bochten in de afvoerbuis is belangrijk om weerstandsverliezen te minimaliseren.
Afhankelijk van de grootte van de vijverbodem zal de vijver over 1 of meerdere drainagepotten moeten beschikken. Maak niet de fout om 2 of meerdere drainagepotten aan te sluiten op één afvoerbuis (in serie) dat naar het filter gaat . De werking van een bodemdrain wordt gehalveerd als je per afvoerbuis 2 drainagepotten aankoppelt. Dus elke drainagepot moet een eigen afvoerbuis en afsluitkraan hebben die naar het filter gaat (parallelle plaatsing).
De vijvervorm zal het aantal drainagepotten mee helpen bepalen. Hou daarom de vorm van de vijver zo éénvoudig mogelijk. Plaats ook niet meer bodemdrains dan noodzakelijk. Meer is beter is hier niet altijd van toepassing.
Voor een vijverbodem van 14m³ zou één drainagepot voldoende moeten zijn. Per uitbreiding van 10m³ vijverbodem is een extra drainagepot vereist.
Als de bodemdrainages wat verder uit elkaar liggen maak je de conische vijverbouw beter met een grotere hellingsgraad.
Hoe minder bochtenwerk je gebruikt voor de bodemdrainage hoe beter en dit in verband met de weerstand en wrijvingsverliezen in de afvoerbuis. Vermijd 90° elleboog stukken maar gebruik beter 45° stukken. Hoe langer de afvoerbuis, hoe meer weerstand. Sluit nooit een 45° of 90° bochtstuk aan vlak na de drainagepot maar begin altijd met een recht stuk buis. Vlak voor het filter, aan elk uiteinde van de afvoerbuis plaats je een afsluitkraan (best kogelkraan “ minder weerstandsverlies), daarna breng je de afvoerbuizen samen naar één buisuitgang best d.m.v. één of meerdere Y-stukken en koppel je aan op (voor)filter.
De hoeveelheid vijverwater dat verwerkt kan worden door de drainagepotten hangt af van:
- het aantal drainagepotten dat voorzien wordt en per pomp wordt aangesloten
- de capaciteit van de pomp (het debiet. Bvb. 15000L/u)
- wrijvings- en weerstandsverliezen in de afvoerbuizen
Conclusie
Bodemdrainage is een effectieve methode voor het afvoeren van vuil uit vijvers, met name in vijvers met een hoge organische belasting zoals koivijvers en zwemvijvers. Hoewel het enkele nadelen met zich meebrengt, kunnen deze worden geminimaliseerd door zorgvuldige planning en correcte installatie. Met de juiste plaatsing en onderhoud kan bodemdrainage bijdragen aan een gezonder en helderder vijvermilieu.
