Ief De Laender
Als je een externe filter bij de vijver wenst te plaatsen dan kan je kiezen uit drie soorten van filtersystemen die in de handel verkrijgbaar zijn.
Een filter bevoorraden met vijverwater kan via een vijverpomp in de vijver. De vijverpomp pompt het vijverwater naar het filter dat boven de grond staat.(pomp gevoed filter) Een tweede manier is via de vijverbodem (gravity filter) waarbij het filter op gelijke hoogte staat met het waterniveau van de vijver (ondergronds)
Er zijn drie soorten van externe filters te koop:
- Onderwaterfilter – filter en pomp in de vijver
- Oeverfilter– pomp gevoed filter, bovengronds
- Gravity filter – filter op waterniveau, ondergronds
Onderwaterfilter
Vooraleer we dieper ingaan op de twee belangrijkste en meest gebruikte filtersystemen hebben we nog even de aandacht voor de onderwaterfilter.
De onderwaterfilter bevindt zich op de vijverbodem in de vijver waarbij op de uitgang een vijverpomp is aangesloten. Het vijverwater komt via openingen in het deksel het filter binnen en gaat via verschillende filtermedia van boven naar onder doorheen het filter waarbij de vijverpomp het water wegzuigt naar een fontein, waterval, etc.
De onderwaterfilter is beperkt in capaciteit en enkel inzetbaar voor de kleinere siervijvertjes. Het grootste nadeel van de onderwaterfilter is het omslachtige onderhoud omdat het filter voor schoonmaak telkens uit de vijver gehaald moet worden. Een onderwaterfilter, pomp, elektriciteitsdraad en slang zijn storend.
Ik vermeld even dit filtersysteem om volledig te zijn maar persoonlijk zou ik dit filtersysteem enkel gebruiken wanneer andere systemen niet mogelijk zouden zijn.
Het meest toegepast zijn de oeverfilters voor de grotere siervijvers met een groter visbestand en vissenvijvers en de gravity filters die het meest ingezet worden bij koi- en zwemvijvers.
Oeverfilter
De oeverfilter is een pomp gevoed filter. De vijverpomp staat in de vijver, voor het filter (natte opstelling) en pompt het water omhoog via flexibele spiraalslangen naar het filter dat naast de vijver (op de oever) staat. Vijverpomp en filter moeten voldoende ver van elkaar staan voor een goede watercirculatie. Het water gaat doorheen het filter en vloeit terug de vijver in, vaak via een waterval. Als een uv lamp gebruikt wordt zal deze tussen vijverpomp en filter geplaatst worden. Afhankelijk van het merk oeverfilter kun je deze een stukje ingraven maar de uitgang moet zich altijd boven waterniveau van de vijver bevinden. Het ingraven betekent dat de vijverpomp het water minder hoog moet stuwen, dus minder debiet verlies. Oeverfilters die bedoelt zijn om een waterval te bevoorraden zullen dan weer hoger geplaatst worden zodat het water naar beneden kan stromen.
De oeverfilter wordt veelal weggewerkt door oeverbeplanting. De vijverpomp met elektrische draad en slang zijn moeilijker weg te werken. Soms zie je oeverfilters ook weggewerkt in een tuinhuisje.
Voor het onderhoud kan men netjes naast het filter staan. In de winter zal het filter en uitgang heel goed beschermd moeten worden tegen de vrieskou.
Oeverfilters hebben het grootste nadeel dat de vijverpomp enkel het vijverwater kan oppompen en niet het grotere en zwaardere vuil dat tot op de vijverbodem bezinkt. Dat blijft met een pomp gevoed filter gewoon liggen. Dus enkel het organische zweefvuil in het vijverwater zal door de oeverfilter gestuurd worden.
Toch worden pompgevoede filters zeer veel toegepast omdat ze beter integreerbaar zijn in bestaande vijvers. Het bouwconcept is minder ingrijpend. Het toepassingsgebied ligt vooral in de grotere siervijvers en gemengde vissenvijvers waarbij de vijverbodem heel vaak voorzien wordt van een laagje substraat. Een laagje substraat is niet mogelijk met een gravity filtersysteem.
De gravity filter
De gravity filter werkt op het zwaartekracht (communicerende vaten) principe. In de vijver staat geen vijverpomp. Deze is vervangen door één of meerdere bodemdrains (meest toegepast drainagepotten) die in de vijverbodem verwerkt zitten op het diepste punt waarbij elke bodemdrain afzonderlijk in een conische, trechtervorm geplaatst is. Het organische afval schuift naar de bodemdrain toe. Een gravity filter werkt dus altijd in combinatie met een bodemdrainage. Bij een gravity filter staat de filter op gelijke hoogte met het waterniveau. Elke bodemdrain is aangesloten op een PVC afvoerbuis die naar het filter gaat.
Meteen hebben we het grote voordeel tegenover een oeverfilter. Het organische afval (bladeren, voedselresten, uitwerpselen,¦) die op de vijverbodem terecht komen kan nu wel verwerkt worden. Het betekent een grote organische ontlasting. De gravity filter vindt dan ook zijn toepassing in sterk belaste vijvers zoals de koivijver.
Toch zijn er enkele nadelen maar die wegen niet op tegen het grote voordeel. Nadelen die niet zwaar doorwegen als een gravity filter toegepast wordt bij koi- en zwemvijvers. Zo moet de vijverbodem altijd vrij en kaal blijven. Obstakels zoals vijvermanden, zuurstofplanten en substraat kunnen niet. Het verstoort de goede werking.
De gravity filter moet op gelijke hoogte geplaatst worden met het waterniveau van de vijver. Het filter moet dus in de grond. Hiervoor wordt een aparte filterkelder gebouwd waarin het filter, uv lamp en vijverpomp opgesteld kunnen worden. Dit vraagt extra werk en kosten maar een gravity filter is op zijn beurt weer beter te camoufleren. Vaak verdwijnt een gravity filter onder een houten terras.
Het bouwconcept vraagt extra inzet en budget. De bodemdrains, afvoerbuizen, afsluitkranen, filterkelder vragen extra middelen. De vijverbodem kan niet vlak en moet in een conische trechtervorm vormgegeven worden per geplaatste bodemdrain.
Juist omdat groter en meer organisch afval zijn weg vindt naar het filter is een voorfilter eerder noodzaak dan een optie in het filterproces. Hoewel een voorfilter nu niet zozeer als nadeel beschouwd kan worden want het ontlast op zijn beurt de feitelijke filter. Om dezelfde reden kan een uv lamp ook niet voor het filter geplaatst worden maar erna.
De vijverpomp in droge opstelling achteraan de gravity filter kan het water eventueel nog via een druppelfilter of zandfilter sturen vooraleer het best 30 cm onder waterniveau via een wanddoorvoer terug de vijver ingaat.
Oever- en gravity filter in één
Oeverfilters filters hebben het grootste nadeel dat de vijverpomp enkel het vijverwater kan oppompen en niet het grotere en zwaardere vuil dat tot op de vijverbodem bezinkt. Dat blijft met een oeverfilter gewoon liggen. Dus enkel het organische zweefvuil in het vijverwater zal door de oeverfilter gestuurd worden. Hun grootste voordeel is het éénvoudig, bovengronds installeren.
Een gravity filter dat gebruik maakt van bodemdrainage kent dit probleem niet. Alle organische afval, incluis bladeren en ander groter afval vindt zijn weg via de bodemdrain naar de gravity filter.
Het grootste nadeel van een gravity filter is dat je de filter gelijk met het waterniveau van de vijver moet installeren. Dit betekent dus een voldoende grote filterkelder graven en de nodige voorzieningen treffen tegen grondwater en het afdekken en het afdekken van de filterkelder. Ook moet de filterkelder, naast de plaats voor een filter, ook voldoende plaats bieden om pomp, uv lamp, luchtpomp(en) te stallen en plaats bieden voor de persoon die het filter moet onderhouden.
Toch bestaat er een oplossing dat het grootste voordeel van het gravity filter, het werken met bodemdrainage, en het voordeel van een oeverfilter, het plaatsen van het filter bovengronds zonder een ingrijpende filterkelder combineert.
Het is een oeverfilter dat gebruik maakt van bodemdrainage in plaats van een pomp in de vijver. Het enige wat nodig is een pompbuis (zie 3D tekening) plaatsen waarin de uitvoeren van de bodemdrains samenkomen. In de pompbuis wordt een vijverpomp gehangen die dan het water naar de hoger geplaatste oeverfilter pompt. Het grovere vuil zoals bladeren dat vervoerd werd via de bodemdrainage blijft in de pompbuis achter. Uiteraard dient u dan wel de pompbuis te voorzien van een afvoer of een systeem dat het grovere vuil kan lozen of weggehaald worden.
