Ief De Laender
Koi hebben net zoals mensen een aantal zintuigen van moeder natuur meegekregen. Ze kunnen ook zien, horen, ruiken en voelen maar toch zijn er een aantal grote verschillen met ons mensen.
De ogen
Een koi heeft net als de mens een paar ogen maar er zijn een aantal grote verschillen. Wij kunnen indien we willen onze ogen sluiten, bij het slapengaan sluiten we onze ogen. Een koi kan dit niet. De ogen van een koi zijn altijd wijd open en staren. De koi heeft dan wel het voordeel dat hij een tweemaal zo groot gezichtsveld heeft dan de mens. We zullen het geweten hebben als we een koi moeten netten. Een koi is dus minder vlug te misleiden, hij ziet meer dan een mens, of toch niet? Niet echt, wij mensen hebben het vermogen om onze lenzen te regelen om onderwerpen op verschillende afstanden scherp te zien. Een koi heeft dit vermogen niet en kan hierdoor geen details onderscheiden. Wat kan een koi niet met zijn ogen? Uitwerpselen onderscheiden van voeder bijvoorbeeld. Wat kan een koi wel met zijn ogen? Een koi is wel in staat om bepaalde kleur schakeringen te onderscheiden en om bewegingen waar te nemen. Een vangnet ziet de koi dus wel. Een koi kan ook het onderscheid maken tussen zonlicht en schaduwrijk ere plaatsen.
De mogelijkheid om smaak te herkennen
Een koi kan hoofdsmaken herkennen. Zuur, zout, zoet en bitter weet hij te herkennen en zijn voorkeur gaat uit naar zout en zoet. Een koi kan dus aan de hand van smaak zijn voedsel dat hij wil opnemen selecteren. Bij het zoeken naar voedsel op de vijverbodem kunnen ze dus bepaalde bestanddelen uitspuwen en andere opnemen. Het smaakorgaan bevindt zich in het mond gehemelte. De baarddraden bevatten specifieke cellen waarmee een smaakzintuig kan worden gevormd
Herkennen van geuren leunt nauw aan bij smaken herkennen en jawel een koi kan via zijn twee neusgaten die zich bevinden tussen de mond en ogen geuren opnemen uit het water.
Het karakter van een koi en die van alle karperachtigen is trouwens de eigenschap om op de bodem op zoek te gaan naar bruikbaar voedsel. We hebben al gezien dat een koi in zijn muil een smaakorgaan heeft maar we vertelden ook al iets over de baarddraden. Zo”n koi heeft er twee paar. Een paar kortere en een paar langere, die allen gelegen zijn aan beide zijkanten van de muil. Het zijn de koi zijn voelsprieten en hiermee kan hij scharrelen en samen met zijn smaakorgaan beoordelen of iets eetbaars is of niet.
En of een koi bijten kan
Geen zorgen, je koi zal niet aan je vinger knabbelen als je hem je vinger aanreikt. Een koi heeft wel in zijn keelruimte zogenaamde fijne keeltandjes, honderden maar liefst waar hij zijn opgenomen voedsel mee kan vermalen. Wij hebben onze tanden vooraan en in de kaken.
Hallo visje, komen eten!
Is de koi in staat u te horen? Uitwendig is het zeker niet te zien maar daadwerkelijk een koi heeft een inwendig gehoor, eentje dat zelfs beter is dan de mens. Hun geluidsbereik is niet alleen een stuk breder dan het onze (lage en hoge tonen) maar is daarenboven ook een stuk scherper afgesteld. Of een koi u zal verstaan als je hem roept is te betwijfelen en vaak is het zo dat de koi je al lang gehoord heeft nog voor je de vijver hebt bereikt. Het bewijs kent iedereen. De koi ligt al rond te zwemmen op hun voederplaats wanneer het voedertijd is en dat heeft hij vooral te danken aan zijn gehoor. De koi hoort dus zijn baasje komen aanstappen, mede dankzij het water dat een goede geluidsdrager is.
Ik maakte melding van een inwendig gehoor, maar hoe kan een koi dan zo perfect horen? Wanneer je de koi langs de zijkant bekijkt op zijn flank en je snijdt hem denkbeeldig doormidden dan heb je een lijn, een lijn die loopt van kop tot staart. Deze lijn krijgt als benaming de lateraal, midden of zijlijn orgaan. In dit middenlijn orgaan zijn minuscule openingen verdoken in een rij schubben maar liefst een 33 of 36 stuks. En of een koi kan horen!
Pak me dan als je kan
Een koi, net als de andere vissen hebben een slijmlaag, een product afkomstig van slijmcellen die zich bevinden in de opperhuid van de koi. Onder de opperhuid hebben we een lederhuid. De huidlaag van een koi bestaat dus uit twee lagen met elk hun functie. De opperhuid dat samen met de slijmcellen een slijmlaag vormt beschermt onze koi tegen parasieten.
Kameleon eigenschappen
De schubben worden gevormd in de lederhuid, bloedvaten, kleurpigmenten en zenuwbanen bevinden zich eveneens in deze onderliggende huidlaag. Een belangrijke huidlaag dus, hiermee wordt het uitzicht van onze koi bepaald, welke kleurpatronen hij heeft en hoe de schubben liggen. Nu weet iedereen dat een kameleon een meester is in het veranderen van zijn kleur afhankelijk van zijn omgeving. Een koi kan dit ook, in beperkte mate dan wel en het gebeurd allemaal in de lederhuid. De samenwerking van de zenuwen, de andere waarnemingsorganen en de kleurpigmenten kunnen ervoor zorgen dan kleuren veranderen afhankelijk van waar de koi zich bevindt. Zo zou het zijn dat sterke lichtprikkels hierop inspelen. Vooral het SUMI (zwarte kleurpigmenten) van een koi zijn het gevoeligst. Stop een Shiro Utsuri in een vijver met zwarte rand en stop er eentje in een blauwe omgeving met dezelfde watersamenstelling. Na een poos, en dit kan heel vlug gaan, zal het SUMI verbleken, een grijzere schijn aannemen en niet echt meer puur zwart zijn. SUMI dat reageert op lichtprikkels en overgaat van puur zwart naar een verminderde zwartheid noemen ze NABE SUMI. Vaak een probleem bij koishows waarbij de vaten allen blauw zijn. Dit is niet de enige factor van NABE SUMI, ook de hardheid van het water zou een rul spelen. Hard water zou een betere SUMI opleveren dan zacht water.
Je kunt je nu de bedenking maken. Waarom verkoopt men dan enkel blauwe vaten en zie je op koishows niets anders dan blauwe showvaten? Het is toevallig de beste kleur om de kleur en patronen van de koi te doen overkomen. Ook bij onderzoek naar eventuele ziekten gebeurt altijd in blauwe vaten, juist omdat het observeren van de koi zo duidelijk maakt.
Buikje vol eten
Gaat niet op bij koi en bij vissen in het algemeen. Ze hebben immers geen maag waarin ze voedsel kunnen stockeren. Men zegt wel eens het gaat er gewoon door en dat is ook zo. Een koi beschikt over een darmkanaal. Je zou het kunnen vergelijken met een transportband. Aan het begin, opname van voedsel (muil) het voedsel schuift door en ondergaat talrijke processen, voedselbestanddelen worden opgenomen, giftige producten worden verwerkt in de lever waarna het uiteindelijk de vis verlaat aan de achterzijde.
Een koi veel eten geven (en dan op een korte periode) of voeder geven met weinig voedingswaarde is nutteloos, het schuift er gewoon door. We kunnen stellen dat je het schuifproces (transport van voeder) niet mag versnellen. Een koi is jammer genoeg niet in staat te zeggen, zoals wij het gevoel hebben van “Ik heb voldoende gegeten, mijn maag zit vul” Geef een koi elke minuut van de dag eten, hij zal het eten maar het transport van voeder in het darmkanaal wordt dan versneld. Voeder dat onderweg is van muil naar aars en processen ondergaat zal plaats moeten maken voor nieuw binnenkomend voeder. Van efficiënte voeding is dan geen sprake meer. Dit schuiven van voeder moet rustig kunnen gebeuren zodat voedselrijke elementen de kans hebben om opgenomen te worden door het lichaam.
Dit alles is de reden waarom we koi meerdere malen per dag eten geven en niet in één keer. Beter in meerdere kleine porties dan in 1 grote. Is voor ons trouwens ook gezonder.
Een spaghetti a la italiano
In principe eet een koi alles wat een mens zou eten en ze hebben ook zo hun eigen voorkeuren, het zijn alleseters. Nu is het niet de bedoeling dat we tafelresten i.p.v. aan de hond geven naar onze koivijver dragen en het laten verorberen door de koi. Er zijn koiliefhebbers die afwijken van de voederkorrels die in de vijverzaken liggen maar dit houdt wel gevaren in.
In onze koivijver zullen koi waterinsecten, watervlooien, maar vooral plantaardig voedsel eten. Algen is een echt festijn voor de koi.
Zoet in zout
Koi zijn dan wel zoetwatervissen doch kunnen ze het perfect stellen als hun water waarin ze leven voorzien is van een 1% zoutoplossing. Het kan hen beschermen tegen vooral dan ziekten van de protozoa groep en parasieten. Zwemmen in een wat zouter omgeving biedt hen ook ondersteuning en beschermd hen tegen kleine verwondingen. Soms kan zout zo doeltreffend zijn dat het wordt ingezet om te behandelen en te ontsmetten in een sterke zoutoplossing, in een korte bad kuur. Koi kan dus best een zoutkorreltje verdragen.
Koud en warm
Een koi is in staat zich aan te passen aan watertemperaturen van 2° tot 30° waarbij het gebied tussen de 18° en 23 °C optimaal is. Tussen de 18° en 23°C groeien ze het snelst en zullen ook het meest eten kunnen opnemen en vooral verwerken.
Nu is het grote verschil dat een koi een koudbloedig dier is en een mens een warmbloedig wezen. De koi heeft geen constante lichaamstemperatuur maar neemt de temperatuur aan van zijn omgeving, de watertemperatuur dus.
We kunnen zeggen dat een koi zich heel goed aanpast aan de temperatuur in zomer en winter maar met het verschil dat wij mensen gemakkelijk aan temperatuurschommelingen kunnen weerstaan op een korte, plotse periode. De ene dag omgevingstemperatuur van 3°C meer dan de volgende dag is geen probleem voor ons. Uit ons weer is het zelfs al gebleken dat we af en toe eens een temperatuursverschil van 10°C moeten slikken met een dag verschil zonder noemenswaardige problemen.
Een koi verdraagt deze plotse schommelingen niet. Komt ook wel omdat hij koudbloedig is. Temperatuursschommelingen van 3°C op één dag is eigenlijk het maximum. Als koi keepers moeten we hiermee rekening houden bij het uitzetten van een koi die we gekocht hebben. De koi eerst in de plastiekzak laten drijven op de vijver voor een 30 tal minuutjes is om de mogelijke temperatuurschommeling op te vangen. Een koi een watertemperatuurschommeling van meer dan 10°C laten meemaken betekent een echte temperatuurschok met de dood tot gevolg.
Mijn grootvader wordt volgende week 93
Neen, je hoeft geen verjaardagskaartje te sturen hoor maar een verjaardag van 93 jaar zal een koi, zeker in uw koivijver niet meemaken. Er is wel een groot verschil met de leeftijd van een koi die in de wijde natuur leeft dan koi in onze koivijver. Koi in de natuur kan wel een halve eeuw tot 70 jaar oud worden. Tegenwoordig, met de moderne geneeskunde en als het even meezit doet de mens beter maar een koi in de vijver zal het niet langer uithouden dan 20 jaar op voorwaarde dat hij dan een optimaal leven heeft kunnen leiden, gezonde voeding en perfecte waterkwaliteit.
Met dit artikel wilde ik even illustreren wat onze lievelings koi kan en niet kan vergeleken met onszelf als referentiepunt.
