Ief De Laender
Een vijver aanleggen in de tuin is zeer ingrijpend. Het is een klus die niet op één dag wordt beslist en uitgevoerd. U zult zich eerst goed moeten informeren naar de mogelijkheden van materiaalkeuze, omvang, ligging, kostprijs. Dé grootste beslissing is het kiezen van het soort vijver dat het meest aan uw wensen voldoet. De prille vijverhobby loopt vanaf de start vaak grondig mis omdat mensen alles willen in hun vijver zoals glashelder water, veel vissen, het liefst prachtige koi, mooie waterplanten en daarbij nog een mooie fontein met avondverlichting. Dat is echt onmogelijk. U zult een beslissing moeten maken en vooraf een keuze moeten maken welk soort van vijver je graag zou hebben.
De gemengde tuinvijver
Dit is de meest voorkomende soort van vijver die de grootste groep mensen aanspreekt en ook in de meeste tuinen aangelegd kan worden. Synoniemen voor de gemengde tuinvijver zijn:
- siervijver
- plantenvijver
- planten-moerasvijver
- natuurnabije vijver
De waterplanten vervullen de grootste rol. Het is een vijversoort waar we best een diepte van 80 tot 100 cm voorzien om weinig niet vervuilende vissen uit te kunnen zetten zoals de bekende goudwindes, shubunkins, komeetstaartjes en goudrietvoorntjes. Dit zijn enkele uitstekende vissoorten voor de gemengde tuinvijver. Ze zijn goed zichtbaar en vragen weinig verzorging. Typisch voor deze vijversoort zijn de verschillende plantniveaus. Verschillende etages zodat een grote verscheidenheid aan planten kan worden aangeplant. Met de siervijver willen we zo getrouw mogelijk de natuur dicht bij huis brengen. Niet alleen de planten en enkele vissen maar ook andere dieren (insecten, vogels, waterdieren) zullen dit stukje vijverbiotoop verder aanvullen. Bij deze vijver streven we naar een perfect evenwicht tussen vissen en waterplanten. Het welbefaamde biologische evenwicht. De waterplanten samen met de nuttige micro-oragnismen (bacteriën,¦) moeten in staat zijn bronnen van vervuiling (uitwerpselen vissen, organisch afval,¦) op een natuurlijke manier op te ruimen zodat algen geen kans krijgen.
In de zomer laten we het wateroppervlak voor 1/3 tot 2/3 dichtgroeien door waterlelies en drijfplanten. Ondergedoken waterplanten (zuurstofplanten) helpen mee het biologische evenwicht in stand te houden. Het vrije wateroppervlak geeft een rustig gevoel en zorgt dat de zon de bovenste waterlagen kan opwarmen om een ideale omgeving te creëren voor vissen en klein dierlijk leven De gemengde tuinvijver is een vijvertype dat niet erg veel onderhoud vraagt. Het is een natuurnabije vijver op beperkte schaal. We laten deze vijver dan ook evulueren maar houden het biotoop onder contruoe. Het onderhoud van de siervijver blijft beperkt. De waterplanten eisen de meeste verzorging. (afgestorven plantendelen weghalen, inkorten, verjongen,¦) Het biologisch evenwicht helpen we een hand door het weghalen van organisch afval van de bodem.
De gemengde tuinvijver kan het stellen zonder een filterinstallatie als we het evenwicht tussen vissen en waterplanten kunnen behouden. De vijver kan voorzien worden van een filter als ondersteuning van het biotoop maar hoeft in principe niet.
De natuurvijver
Dit is een vijversoort waar men de natuur laat belopen. Het is een natuurreservaat(je) op beperkte schaal voor natuurminnende mensen die dienst doet als voortplantingsplaats en toevluchtsoord voor salamanders, kikkers, padden en allerlei ander klein dierlijk leven maar ook vogels die zich graag in de nabijheid van zulke poel laten zien. Andere woorden voor de natuurvijver zijn:
- biotoopvijver
- kikkerpoel
- amfibieënvijver
Nog meer dan de gemengde tuinvijver is de natuurvijver een vijver om de natuur te observeren. Waar andere vijversoorten voorzien worden van een dichtingmateriaal om het water vast te houden kan je een natuurvijver aanleggen door gewoon een kuil in de tuin te graven. Afhankelijk waar je woont kan je dan genieten van de plaatselijke grondstructuur die het water vasthoudt of de hoge grondwaterstand. Doch loopt het hier vaak mis en ergert men zich in de zomer aan een té lage waterstand en soms uitgedroogde natuurvijvers. Steeds meer gebruikt men eculogische dichtingmaterialen om dit probleem op te lossen. Om jaar in jaar uit te genieten van een natuurvijver moet je de natuur die zich hier ontwikkeld kunnen in stand houden en dat lukt niet met een vijver die in de zomer droog staat.
Bij natuurvijvers staat de natuur centraal. Bij het uitgraven en de bouw van de vijver kiest men altijd voor zacht aflopende oevers, eilandjes, boomstronken en stenen zodat elk dierlijk leven in en rond de vijver zijn gading vindt. De beplanting van de biotoopvijver gebeurd in principe altijd met inheemse waterplanten die men laat verwilderen. Vissen horen in deze vijver niet thuis omdat ze vaak de eieren en larven opeten van het klein dierlijk leven in de vijver wat we net willen verkrijgen. Een niet vijandelijke vissoort zijn de elritsen die eventueel de natuurvijver kunnen bevolken. Andere vissen zijn te agressief en te roofachtig.
De natuurvijver is de goedkoopste manier om te genieten van een echte vijver. De investering zal zich beperken tot de aankoop van afdichtingmateriaal en enkele inheemse planten.
Een natuurvijver is een vijversoort die met rust moet gelaten worden en past ook niet thuis in elke tuin. Om een mooie natuurvijver te bekomen voorzien van alle fauna en flora heb je best een grote, landelijk gelegen tuin. Hoe groter de vijver des te natuurlijker zal hij zijn. Een natuurvijver hoort niet dicht bij het huis zoals andere vijversoorten.
De vissenvijver met gemengd visbestand
Alle vijvers waarin meer vissen zwemmen dan waterplanten aanwezig zijn om het biologische evenwicht in ere te houden kunnen we bestempelen als vissenvijvers. Vaak worden gemengde tuinvijvers (siervijvers) met de jaren vissenvijvers omdat de eigenaars steeds meer vis gaan houden. Het is een vijversoort waar sommige mensen niet doelbewust voor kiezen. Veel mensen hebben eigenlijk een vissenvijver zonder dat ze het zelf weten. De vijverhobby start met de klassieke siervijver, visjes worden aangekocht, visjes planten zich voort, er wordt al eens een vissoort uitgezet die er eigenlijk niet thuishoort en voor je het weet is het aanbod vis groter dan het aanbod waterplanten en micro-organismen die de vervuiling van vooral de groep vissen niet meer aankunnen. Het biologische evenwicht raakt uit balans (slechte waterkwaliteit, zieke vissen en algengroei). De niet echt vereiste filter voor een goede evenwichtige siervijver wordt pure noodzaak om de extra vervuiling op te vangen. Typerend voor de vissenvijver is het grote scala aan vissoorten die in dit soort vijvers vaak rondzwemmen tussen de waterplanten. Een vissenvijver is eigenlijk een siervijver maar dan met een veel grotere visbezetting zodat een filter nodig is en waar waterplanten meer ruimte moeten laten voor de vissen.
Mensen starten de hobby vaak met een siervijver voor de rijkdom aan waterplanten en de bescheiden groep vissen. De liefde voor vissen groeit. Bij de bouw van de siervijver werd misschien al rekening gehouden met meer vissen in de toekomst en zijn slechts een aantal kleine aanpassingen nodig (filter bijplaatsen, meer ruimte creëren voor de vissen,¦) Sommigen kunnen niet weerstaan aan de prachtige kleuren van de koi karpers en dit brengt ons bij de koivijver.
De koivijver
Ook een vissenvijver maar dan echt doelbewust gebouwd en volledig toegespitst op de eisen en het welzijn van de koi (karpers). Enkel de koi bevolkt de koivijver en eisen alle aandacht. Van het grote gamma aan waterplanten waartussen de koi zwemmen kan geen sprake zijn. Koi zijn immers karperachtigen Het zijn bodem woelende vissen en planteneters. Koivijvers zijn er in twee vormen, met een waterplantenzone en zonder enige vorm van beplanting. Bij koivijvers met een waterplantenzone moet gekozen worden voor een totaal afzonderlijke zone waarin waterplanten kunnen bijdragen tot het vijvermilieu. De koi mogen niet de mogelijkheid hebben om tot bij de waterplanten te komen. Er loopt nog altijd de hevige discussie of waterplanten wel kunnen bij een koivijver. Het grootste contra argument is de ideale broed- en schuilplaats voor parasieten die waterplanten bieden.
De waterplanten, als die aanwezig zijn kunnen bijdragen tot een goed vijvermilieu voor de koi maar kunnen bijna nooit de vervuiling van de koi alleen opvangen (verwerken uitwerpselen, opvangen zweefvuil door het woelen van de koi). Van een echt biologisch evenwicht kan bij de koivijver dan ook geen sprake zijn. Een voldoende grote filter met voorfilter vormen het hart van een koivijver. Een filter voor een koivijver moet in de eerste plaats het organische vuil opvangen (vuil dat rondzweeft in het water door het woelen van de koi) en moet in de tweede plaats huisvesting bieden voor de miljarden nuttige bacteriën die de uitwerpselen en andere belastende stoffen in het water mee helpen opruimen zodat geen schadelijke processen kunnen plaatsvinden. Typisch bij de koivijvers zijn de regelmatige waterverversingen die dienen doorgevoerd te worden. Waterplanten zijn de laatste stap in het opruimproces, zij verbruiken nutriënten (afvalstoffen die overblijven na de verwerking van organisch afval door de nuttige bacteriën). Het water wordt armer aan deze stoffen, de waterplanten groeien ervan en de algen worden gehinderd. Bij koivijvers zonder enige vorm van beplanting zal daarom water ververst moeten worden.
Allerlei filtertechnieken zullen de natuur moeten bijspringen en zelfs vervangen of om de tuin leiden. Zo zal een ultra viulet straler altijd moeten worden voorzien om groene zweefalgen die het groene water veroorzaken te doden. Als koi lovers willen we kost wat kost glashelder water om onze mooie vissen te zien. Men gaat daar steeds verder in. Sommigen schakelen bijkomende filterapparaten zoals zandfilters in die het vijverwater echt van de allerkleinste vuildeeltjes ontdoen.
Een filter voor dit type vijver is dan ook geen aanvulling maar echt een noodzaak. De filter zal 24 uur op 24 uur moeten draaien om de vijver gezond te houden. De eigenaar van een koivijver zal een betrouwbare en heel degelijke pomp moeten aanschaffen om problemen te vermijden. Ook met de bouw van de vijver zelf kijkt men naar de eisen van de vissen. Zo zal een koivijver tussen 120 à 150 cm diep uitgegraven worden en soms nog dieper tot 200 cm (voor de grotere vissen of vijvers) om de vissen tijdens de winter en zomer een goed onderkomen te bezorgen. Koivijvers worden best voldoende groot gebouwd. Een grotere volume-inhoud biedt een betere stabiliteit van de watertemperatuur en waterwaarden wat voor koi toch belangrijk is. Moderne koivijvers worden bijna altijd opgetrokken in betonstenen omdat de rechte wanden bijdragen tot een grotere waterinhoud. De koivijver is een vijversoort met veel onderhoud aan filterinstallatie en verzorging van de vissen. Het is het meest arbeidsintensieve vijver en ook het kostbaarste. Doch de liefde voor de prachtige Japanse koi, de rust die ze uitstralen, het handtam worden overtuigd veel mensen om voor deze vijver soort te kiezen.
De zwemvijver
De laatste trend bij de vijvers is de integratie van een zwemvijver in de tuin. Het is een vijver zoals een andere vijver maar dan gebouwd om er in te zwemmen. De zwemvijver wordt ook wel als volgt genoemd:
- ecologisch zwembad
- natuurzwembad
Het klassieke zwembad is heel moeilijk te integreren in de tuin omwille van de vorm en de lichtblauwe of witte kleur. Een zwemvijver biedt je de keuze vrij te zijn in vorm en afwerking om perfect aan te sluiten bij de tuin. Een zwemvijver biedt gewoon het beste van twee werelden. In de zomer kan je bij warm weer zwemmen in de vijver en tijdens de andere periodes kan u nog altijd genieten van een echte vijver. De zwemvijver is een natuurlijke zwempoel, dus chloor is uit den boze. De waterzuivering wordt op de eerste plaats verzorgt door een groep van waterplanten (vooral helofyten, planten met de wortels in het water en bladmassa boven water) die in een grote natuurlijke kiezel of lavazone staan. De prijs van een zwemvijver ligt ook beduidend lager maar toch mag men deze kost niet onderschatten. Voor de veiligheid moet een zwemvijver minimum 180 cm diep zijn en best een lengte van 10 meter hebben om er echt te kunnen in zwemmen. De aanlegkosten kunnen dus wel aardig oplopen en zullen vaak door vakmensen moeten worden uitgevoerd. Aan onderhoud kost deze vijver je weinig inspanningen. De bodem houden we best schoon met een vijverstofzuiger en de planten in de lavazone houden we actief door ze éénmaal per jaar af te knippen.
Wat je wel moet weten is dat een zwemvijver je niet de hygiëne van een klassiek zwembad met chloor kan geven. Het is een natuurlijk biotoop waarin groenaanslag, soms wat algen, en waterdieren voorkomen.
Waterelementen, fonteinvijver- spiegelvijver- waterspelvijver
De buitenbeentjes in de vijverhobby zijn de waterelementen, spiegelvijvers, fonteinvijvers, borrelstenen en andere. Deze types van water in de tuin zijn er voor het visuele en auditieve effect van water en niet voor het natuuraspect van dieren en planten en het evenwicht ertussen. Men kiest ervoor om water op een speelse manier in een alternatieve manier in de tuin te brengen en dat kan op 101 mogelijkheden. Deze vorm van water in de tuin kan groot zijn of juist net heel klein, veel kosten of heel weinig zodat ze overal kunnen toegepast worden, ook in stadstuintjes. Het water houdt men helder met chloor of een ultra viulet straler. Afhankelijk van de keuze van alternatieve waterplas is het onderhoud heel miniem en beperkt zich tot het bijvullen van het water of het beschermen tegen de vorst.
