Guido Lurquin
Zeelt (Tinca tinca) is een nachtactieve vis, die leeft op de bodem en er zoekt naar ongewervelden, vooral weekdieren, kreeftachtigen en insectenlarven. Zeelt eet ook rottende plantendelen en detritus. Er is vrij veel vraag naar de oranje gekleurde vorm van deze vis.
De vissen hebben een dikke huid, rijk aan slijmcellen. De kleur van de wildvorm is wisselend, volgens woonplaats. Rug en zijden zijn donker tot hel- olijfgroen of bronsgroen, soms met een gouden of blauwe glans. De buikzijde is eerder oranjeroodachtig tot geelwit. De dikke vinnen zijn donkergrijs van kleur. De muil is eindstandig met een kleine opening. Zeelt wordt 20 Ã 40 cm. Met een levensverwachting tot dertig jaar behoort Tinca tinca tot de langlevende vissoorten. Net als de meeste andere bodemvissen heeft louw woeldraden aan zijn muil. Er is slechts één paar tastdraden en ze zijn kort. De vinnen van zeelt zijn erg afgerond, waardoor hij te onderscheiden is van de overige karperachtigen. De staartvin is in het midden nauwelijks ingesneden. De oogpupillen zijn goudgeel omrand. Bij het mannetje is de tweede straal van de buikvinnen opvallend verlengd en verdikt.
Zeelt komt in bijna gans Europa voor, met uitzondering van de meest noordelijke gebieden, en dat in allerlei types water, van brakwater tot in de forellenzone en tot op ongeveer 1600 meter hoogte. Hij heeft een voorkeur voor mineraalrijke en vegetatierijke meren en traag stromende rivieren. Zeelten zijn trage zwemmers, die graag stilstaand of zwak stromend water bewonen met dichte bestanden krabbescheer, waterranonkel, fonteinkruid en hoornblad. Wanneer de bodem dan nog wat zanderig of modderig is en er zijn voldoende slakken en mosseltjes dan is louw echt in zijn sas. Wanneer de avond valt zwemt zeelt van plant tot plant, zoekend naar watervlooien, kreeftachtigen, slakkeneieren en half vergane plantenresten.
Zeelten leven meestal alleen, maar verzamelen zich om te paaien. De voortplanting gebeurt in mei-juni. De vissen paaien tussen waterplanten in ondiep water. Zowel eitjes als broed zijn klein. Zeelt is volwassen na 3 à 4 jaar en leeft 10 jaar.
Opruimer?
Zeelt wordt vaak verkocht als “opruimvis“, om de vijver proper te houden. Onterecht, want hij is echter niet effectiever dan goudvis wat dit betreft. Anderen prijzen zeelt dan weer aan als “doktervis“. Zijn slijmhuid zou zieke en gewonde vissen genezen. Vroeger werd zeelt ook toegepast bij de behandeling van wonden bij mensen. Hoewel tot nu toe niet wetenschappelijk bewezen is dat zeelten een heilzame werking uitoefenen op andere vissen zou er toch iets waar van kunnen zijn. Men merkt vaak dat zieke koi (alléén zieke) het gezelschap opzoeken van zeelten en er zelfs tegenaan wrijven. In koivijvers met enkele zeelten in zouden minder ziektes optreden. Wellicht het proberen waard.
Zeelten zijn rustig en vreedzaam en vooral “s nachts actief. Toch kan men ze door voederen overdag actief maken. Ze worden handtam. Zeelten verdragen vrij lage zuurstofgehaltes en zijn als vijvervis niet veeleisend. We moeten er ons wel bewust van zijn dat zeelt woelende vissen zijn. Grotere exemplaren maken de plantenmanden leeg. In een waterlelievijver zijn ze dus zeker niet op hun plaats.
Van zeelt is er een goudgele variëteit verkrijgbaar in de handel. Deze goudkleurige variëteit (Tinca tinca var. aurata) heeft grotere, dunnere schubben en wordt in het Nederlands goudzeelt genoemd. In het Frans gebruikt men de benaming tanche de Mongolie. De kleur varieert van bleekgeel tot dieporanje met vaak ivoorbruine vlekken. De mondrand van goudzeelt is rozerood. Het is vooral deze beter zichtbare variëteit die erg geliefd is voor de tuinvijver. In wat grotere tuinvijvers planten zeelten zich gemakkelijk spontaan voort, wat tot overbevolking kan leiden. In de wilde natuur vallen de meeste jonge zeeltjes ten prooi aan baarzen. In kunstmatige vijvers ontbreekt het aan natuurlijke vijanden en wemelt het weldra aan jonge zeeltjes, die dikwijls onregelmatig gaan groeien door voedselgebrek.
